حضور در هرمز| مرکز فرهنگی رونگ
جزیره هرمز، گنبد نمکی بیضی شکلی است واقع در تنگهای به همین نام. 8 کیلومتری بندرعباس است و 42 کیلومتر مربع مساحت دارد. گرم و مرطوب و کمباران است. 5867 نفر ساکن دارد. هرمز دارای یک دانشگاه آزاد، یک کارخانه فرآوری خاک، یک انجمن حفاظت از محیط زیست و تعدادی بنای تاریخی است. جزیره از لحاظ اقتصادی فضایی و کالبدی زیستمحیطی بسیار فقیر و عقبمانده است. خاک هرمز قرمز است و کوههایی با خاک رنگی دارد. خاکهای بینظیری که توسط گروههای مختلف برداشت میشود و بابت آن عوارضی به مردم داده میشود که در برابر غارت این منبع ملی ناچیز است.
کارفرمای این طرح در سال 1394 با هدف رونقبخشی فرهنگی به جزیره وارد شد. حضور او در جزیره به تدریج و پس از سپری کردن دشواریهایی، شکل برنامه-ریزی شدهتری به خود گرفت و قرار شد کار مشارکتی و پروسهمحور پیش برود. پس از مطالعه اولیه، کارگاههایی بین متخصصین برگزار شد و مشخص شد که هر حضور و ساخت و سازی برای به سرانجام رسیدن در هرمز نیاز به همراهی مردم، همسازی با محیط زیست، خودکفایی و سهولت اجرا دارد و برای پایداری اقتصادی باید در راستای گردشگری جزیره تعریف شود. مجموعه اقدامات عملی و تاکتیکهای مداخله در جزیره، «حضور در هرمز» نام گرفت. این مجموعه اقدامات به شبکهای از فعالیتها میانجامید که به همراه شبکه راهها، زیرساخت گردشگری شهر را تامین میکردند: مرکز آموزش و فرهنگسازی، مرکز اطلاعلت توریستی، ایستگاههای اجاره دوچرخه، کافه و رستوران، مرکز مدیریت بازیافت زباله، محلهای اقامتی با استانداردهای مختلف، فضاهای عمومی شهری و ایستگاه مسافران اسکله. با قصد مهیا کردن فضای دائمی برای این فعالیتها و با توجه به نبود سیستم ساخت قابل قبول و در دسترس و حساسیتهای مختلف بر نحوه ساخت و ساز در زمینهای جزیره، میبایست درباره فنآوری ساخت و چگونگی برخورد با جغرافی هرمز جهتگیری میشد، پس مطالعاتی روی شکلشناسی خطوط و عناصر تشکیلدهنده زمین جزیره صورت پذیرفت. پس از یکی دو آزمایش به نظر تیم طراحی رسید که سیستم خاک کوبیده و بخصوص ابرخشت نادر خلیلی امکان بروزرسانی و شکوفایی در هرمز را دارد. سیستمی که هم به علت فنآوری خاکی، دوستداران محیط زیست را راضی میکند و هم به عنوان یک فن ساخت هنوز به شکل عملگرایانه به معماری دائمی و کاربردی بدل نشده است. پروتوتایپ (نمونه) این روش با تاکید بر بدست آوردن سازماندهی فضای مطلوب و کیفیت فضایی منطبق بر سناریوی استفاده ساخته شد و تصمیم گرفته شد معماری در مناقشه خاک، نقش ذخیره کننده آن را داشته باشد و خود نیز به مثابه عوارض زمین باشد تا از سطح زمین هرمز کم نکند و در اختیار مردم باشد. پس از آنکه مرکز مشارکت مردمی با معماری موقت برپا شد، اقدام بعدی ساخت ایستگاه دریایی جزیره بود. مجموعهای که “رونگ” به معنی موج بزرگ نام گرفت. این مجموعه فصل مشترک بومیها و گردشگران است و مرکز اطلاعات گردشگری، کافه و بلیطفروشی را شامل میشود، در حالیکه فعالیتهای فرهنگی و آموزشی را نیز مدیریت میکند. رونگ یک فضای شهری است که میشود روی آن راه رفت و با شکل زمین جزیره هماهنگ است، در عین حال امروزی است و حضورش در هرمز باعث غرور هرمزیان است.
برای رسیدن به طرح، فنآوری سندبگ با تیرها و عرقچینهای فلزی ترکیب شد تا محدودیت ارتفاعی ساختمان در اسکله رعایت شود و فضایی عمومی نیز برای شهر تامین گردد. پذیرفتن واقعیت مردم و مشارکت آنان، همسازی با اقلیم، قابلیت بازیافت و سرعت کارهای اجرایی به همراه معاصرسازی فنآوری و زبان معماری باعث شد تا هرمزنشینان این بار از حضور گروه استقبال کنند و از آن درزمانهای مختلف استفاده کنند.
شاید بتوان سیاستهای طراحی و اهداف ساخت این پروژه را در چند سوال خلاصه کرد که از خودمان و از معماری پرسیده شده است و پاسخ آنها به شکل گیری فضاهایی بیانجامد که جایگزین پیش فرض های ذهن پر تصویر معماران باشد. شاید سوالهایی که از خودمان و معماری میپرسیم بتوانند فردای خوشایندتری برای زندگی مردم خلق کنند.
جایزهها
مسابقه Dezeen | 2019 | ساختمان فرهنگی سالArchitizer A+Awards | 2018 | برندهی اول
جایزه معمار | 2017 | رتبه دوم
انتشارات
بهترین معماریهای جهانمجله id+c
مجله معماری جهان
مجله Landscape Design
معماران معاصر ایران
مجله معمار
مجله Baunetzwoche
وب سایت hhlloo
اخبار
arkitectureonweb!وب سایت hhlloo
ICON مجله
مجله World Architecture شمارهی 358
رتبهی اول- ساختمان فرهنگی سال- جایزه Dezeen 1398
Dezeen
مجله Baunetzwoche شمارهی 534
مجله Baunetzwoche
بهترین معماریهای جهان
رتبهی اول- بخش کانسپت+ معماری و مردم- جایزه Architizer A+Awards 1397
معماران معاصر ایرانی 1
مجله id+c شمارهی 282
مجله معمار شمارهی 106
رتبه دوم جایزه معمار 1396 بخش عمومی