اقامتگاه دختران بی‌سرپرست (خوانسار، ایران)

5- برابری جنسیتی- برابری و توانمندی جنسیتی همه‌ی زنان و دختران

برابری جنسیتی نه تنها یکی از حقوق اولیه‌ی بشر است بلکه یک امر ضروری برای یک جهان صلح آمیز، مرفه و پایدار است.

با این وجود نابرابری جنسیتی هم‌چنان در سراسر جهان ادامه دارد و زنان و دختران را از حقوق و فرصت‌ها محروم می‌کند. برای رسیدن به برابری جنسیتی و توانمندی زنان و دختران، نیاز به تلاش‌های بیش‌تر و به خصوص در چارچوب‌های قوانین اساسی است تا با تبعیض جنسیتی عمیق و ریشه‌داری که اغلب به نگرش‌های مردسالاری و هنجارهای اجتماعی مرتبط است مقابله کنند.

برای حمایت از یک جنبش برابر جنسیتی، باید ساختمان‌ها، سکونت‌گاه‌ها و مناطق شهری برای استفاده‌ی همه‌ی شهروندان و بدون در نظر گرفتن جنیست افراد طراحی شوند.

سازمان‌های فضاهای عمومی، موسسه‌ها و مراکز خدماتی باید ایجاد امنیت زنان، دختران و شهروندان هم‌جنسگرا را در اولویت کار خود قرار دهند و کمک کنند تا خطاهای احتمالی به حداقل خود برسند. امکان حضور امن در مراکز و مکان‌های عمومی و محل کار تنها به ورود زنان و دختران در جامعه‌ی مدنی خلاصه نمی‌شود و امکان پیداکردن یک شغل خارج از محیط خانه را نیز برای آنان فراهم می‌کند و این به معنای همان کلید خودکفایی است. هم‌چنین ساختمان‌های امن و مقرون به صرفه‌ای نیاز است تا علاوه بر تامین خدمات بهداشتی اولیه و اساسی، فضایی برای ملاقات‌های این افراد نیز فراهم کند. بیمارستان‌های زنان و زایمان، مراکز اجتماعی، خانه‌ها یا حمام‌های عمومی امن از جمله این مراکز هستند.

طراحی زمین‎‌های بازی، پارک‌های عمومی و مراکز ورزشی باید به زنان، دختران و شهروندان هم‌جنسگرا خدمات بدنی و فراغت برابری را ارائه دهند و شرایطی را ایجاد کنند تا افراد بیش‌تری به این فعالیت‌ها ترغیب شوند.

صنعت ساخت و ساز نیز باید در راستای پرداخت دستمزد برابر و مبارزه با آزار جنسی فعالیت کند. بخشی از این فعالیت شامل حمایت از توانایی زنان در اداره‌ی فرایندهای سنگین ساختمانی- استفاده از بالابرها- می‌شود که در حالت عمومی کاری مردانه است. در تمامی مراحل از طراحی تا ساخت باید از تعصب‌های شدید جنسیتی اجتناب کرد تا امکان حضور هرچه بیش‌تر زنان، دختران و هم‌جنسگرایان را در تمامی بخش‌ها فراهم شود.

چالش

زنان در ایران با تبغیض و نابرابری‌های جنسیتی قابل توجهی دست و پنجه نرم می‌کنند. همان‌گونه که در گزارش جهانی شکاف جنسیتی در مجمع جهانی اقتصاد سال 2020 آمده است، ایران از بین 153 کشور در رتبه‌ی 148 قرار دارد. ایران هم‌چنین یکی از تنها 6 کشوری است که کنوانسیون سازمان ملل متحد را در مورد حذف انواع نابرابری‌های جنسیتی علیه زنان امضا نکرده است، معاهده‌ای که در سال 1979 در جهت ارتقا حقوق زنان سراسر جهان تصویب شده است.

پاسخ

در حالی که زنان در جوامعی مانند ایران از نابرابری‌های اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی رنج می‌برند، دختران یتیم بیش‌تر در معرض این تبعیض قرار دارند. از آن‌جا که این گروه خانواده یا وضعیت اقتصادی مناسبی برای تامین امنیت خود ندارند، در معرض بیش‌ترین سواستفاده‌ها و تبعیض‌ها قرار می‌گیرند. در جامعه‌ای که آزادی زنان در آن بسیار محدود است، دختران بی‌سرپرست ایرانی تقریبا هیچ شانسی ندارند.

اقامتگاه دختران بی‌سرپرست که توسط معماران زاو طراحی شده است، به معنای واقعی یک خانه است، که در آن دختران یتیم نه تنها احساس امنیت می‌کنند بلکه شخصیت آزاد خود را پرورش می‌دهند. دکتر ملکی نیکوکار شهر مذهبی و محافظه‌کار خوانسار را برای این پروژه انتخاب کرد. در حالی که در ایران بچه‌های بی‌سرپرست به طور قانونی تنها در پروشگاه‌ها می‌توانند ساکن باشند، کافرما و تیم طراحی برای ایجاد یک خانه به جای موسسه پافشاری داشتند.

طراحی این ساختمان به وسیله‌ی دیوار بزرگ و پرده‌های قابل انعطاف بالکن‌ها دختران را از نظر فیزیکی و بصری از دید شهر در امان نگه می‌دارد. این موضوع سبب می‌شود تا دختران در خانه‌ی خود آزادانه رفتار کنند و از تابش آفتاب و وزش باد در بالکن‌ها و فضای باز لذت ببرند، بی‌آنکه نیاز به پوشش داشته باشند. در حیاط مجموعه هم‌چنین یک استخر کم‌عمق طراحی شده است تا بچه‌ها در فصل گرما با بازی کردن در آن خود را خنک کنند. این خانه ترکیبی از اتاق خواب‌های کوچک و فضاهای عمومی بزرگ است تا دختران احساس کنند هر کدام متعلق به یک خانواده‌اند و یک خانه‌ی مستقل دارند.

در حالی که طراحی این اقامتگاه به گونه‌ای است که دختران را از همسایگان محافظت می‌کند، اقامتگاه دختران بی‌سرپرست در مرکز شهر واقع شده تا این حقیقت را بیان کند که این دختران شهروندانی با حقوق برابر هستند و نقش مهمی در جامعه‌ی کنونی و آینده‌ی ایران دارند.